Veldrijders stoempen meer dan een eeuw ook de winter door
Het verhaal gaat dat rond 1900 bij wedstrijden van dorp naar dorp het niet zoveel uit maakte welke weg je volgde. Dus de echte binken kozen voor de kortste weg, via velden, bossen en sloten in een rechte lijn naar het volgende dorp. Het veldrijden, ook wel bekend als cyclocross, was geboren. Als grondlegger van het veldrijden als sport wordt verwezen naar de Franse militair Daniel Gousseau. De fiets was rond 1900 ook een militair vervoersmiddel, zijn korps wielrijders zocht hij naar manieren om de conditie van mannen ook in de wintermaanden op peil te houden. Hij organiseerde in 1902 de eerste officiële veldritwedstrijd, een cross-country voor fietsers nabij Parijs.
De eerste veldritten waren avontuurlijke tochten door het platteland, waarbij renners hun weg moesten vinden over onverharde wegen, door bossen en over velden. Ze moesten regelmatig van hun fiets afstappen om obstakels te overwinnen of steile hellingen te beklimmen. Deze vroege wedstrijden waren een mix van oriëntatieritten en pure fysieke inspanning.
De doorontwikkeling van het veldrijden
Vanuit Frankrijk verspreidde de sport zich snel naar België en andere Europese landen. Vooral in België viel de sport in vruchtbare aarde. De Belgische wielerbond organiseerde al in 1910 het eerste nationale kampioenschap veldrijden, dat werd gewonnen door Philippe Thys, die later ook drie keer de Tour de France zou winnen.
Phlippe Thys
In de jaren '20 en '30 van de vorige eeuw ontwikkelde het veldrijden zich verder tot een georganiseerde sport met vaste parcoursen. Er ontstonden specifieke regels en tradities. Wedstrijden werden steeds vaker gehouden op circuits waar toeschouwers het spektakel goed konden volgen. De sport kreeg een eigen identiteit, los van het wegwielrennen, met specialisten die zich volledig toelegden op het crossen.
De Tweede Wereldoorlog zorgde voor een tijdelijke onderbreking in de ontwikkeling van de sport, maar in de jaren daarna kwam het veldrijden sterker terug dan ooit. De sport was inmiddels diep geworteld in de wielercultuur van België en Nederland, waar het uitgroeide tot een populair wintervermaak voor zowel deelnemers als toeschouwers.
Een cruciale mijlpaal in de geschiedenis van het veldrijden was de organisatie van het eerste officiële Wereldkampioenschap in 1950 in Parijs. Deze wedstrijd markeerde de definitieve erkenning van veldrijden als volwaardige wielerdiscipline door de internationale wielerfederatie UCI. De eerste regenboogtrui ging naar de Fransman Jean Robic, die geschiedenis schreef door het podium te delen met zijn landgenoten Roger Rondeaux en Pierre Jodet.
De Cycle Cross kampioenen van toen
De periode voor 1980 kende een aantal buitengewone kampioenen die de basis legden voor de rijke veldrittraditie. Een van de eerste grote namen was de Fransman Roger Rondeaux, die in de jaren '50 vijf wereldtitels veroverde (1951, 1952, 1953, 1954 en 1956). Zijn dominantie in deze periode was ongekend en hij wordt beschouwd als de eerste echte vedette van het veldrijden.
De Italiaan Renato Longo nam het stokje over in de jaren '60. Hij werd tussen 1959 en 1967 maar liefst vijf keer wereldkampioen en introduceerde een meer technische rijstijl die het veldrijden naar een hoger niveau tilde. Zijn rivaliteit met de Duitser Rolf Wolfshohl, die drie wereldtitels veroverde (1960, 1961 en 1963), zorgde voor spectaculaire wedstrijden en verhoogde de internationale belangstelling voor de sport.
In België domineerde Eric De Vlaeminck het veldrijden in de late jaren '60 en vroege jaren '70. Hij wordt algemeen beschouwd als een van de grootste veldrijders aller tijden. Met zeven wereldtitels (1966, 1968, 1969, 1970, 1971, 1972 en 1973) vestigde hij een record dat decennialang zou standhouden. De Vlaeminck stond bekend om zijn perfecte techniek en tactisch inzicht.
Nederland kende ook zijn helden. Hennie Stamsnijder was een van de eerste Nederlandse toppers die kon wedijveren met de Belgische dominantie. Hij werd in 1979 de eerste Nederlandse wereldkampioen veldrijden bij de profs. Voor hem waren er andere Nederlandse pioniers zoals Huub Harings en Arie Hassink die de weg hadden geplaveid.
Een bijzondere vermelding verdient de Zwitser Albert Zweifel, die aan het eind van de jaren '70 doorbrak. Hij won zijn eerste wereldtitel in 1976 en zou uitgroeien tot een van de meest constante crossers van zijn generatie, met vijf wereldtitels in totaal.
1984 Stamsnijder - Liboton - Zweifel
Zo werd het veldrijden één de meest spectaculaire disciplines binnen de wielersport. Het is een sport die het uiterste vraagt van zowel de fysieke als technische capaciteiten van een renner. Het parcours is bezaaid met hindernissen; modder, zand en steile hellingen. Het seizoen is in de herfst en winter, de weeromstandigheden maken het nog zwaarder. Wat veldrijden zo bijzonder maakt, is de combinatie van pure kracht, technische vaardigheden en tactisch inzicht. Daniel Bousseau - de grondlegger van de sport - noemde het een combinatie van fietsen, rennen, behendigheid en gymnastiek. Het is deze veelzijdigheid die de sport zo fascinerend maakt voor zowel beoefenaars als toeschouwers.